سلسله پهلوی و انقلاب شاه و مردم

رضا شاه کبیر

شاهنشاه آریامهر

پهلوی از ۱۲۹۹ تا ۱۳۴۲

پس از انجام کودتای تاریخی سوم اسفند ۱۲۹۹ شمسی «رضا خان» عامل اصلی کودتا که در شمار افسران میهن پرست و آزادی خواه ایران بود بسرعت مدارج ترقی را پیمود و بوزارت جنگ رسید و لقب سردار سپه گرفت و بعد نخست وزیر شد و در همه احوال از اندیشه اجرای تصمیمی که برای ایران گرفته بود غافل نبود و این تصمیم ، کوتاه کردن دست بیگانگان از شئون مختلفه ایران بود و برای انجام این هدف بتدریج اقدام کرد و سرانجام نیز بهمه آنچه که میخواست رسید و با تاسیس سلسله پهلوی و جلوس بر تخت سلطنت، مقدمات ايجاد يك كشور آباد و آزاد را فراهم آورده در ۹ آبان ۱۳۰۴ شمسی مجلس شورایملی ماده واحده ای باکثریت ۸۰ رای از ۸۵ نفر عده حاضر در جلسه تصویب کرد که بموجب آن بنام سعادت ملت ، انقراض سلطنت قاجاریه اعلام شد.

و حکومت موقتی تا تعیین تکلیف سلطنت بعهده والاحضرت رضاخان پهلوی واگذار شد و این مقدمه سلطنت اعلیحضرت رضا شاه کبیر بود زیرا کمی بعد مجلس مؤسسان در ایران تشکیل شد و نمایندگان این مجلس در جلسه ۲۱ آذر ۱۳۰۳ شمسی ) برابر با ۲۵ جمادی الاول ۱۳۴۴ ه . ق ) با اکثریت ۲۵۷ رأی از ۲۶۰ نفر حاضر در جلسه ، سلطنت را به رضاشاه پهلوی تفویض کردند و سر سلسله پهلوی نیز، روز ۴ اردی بهشت ماه سال ۱۳۰۵ شمسی ضمن مراسمی باشکوه تاجگذاری کرد و سلطنت پهلوی رسماً آغاز شد. اعلیحضرت رضا شاه کبیر تا روز ۲۵ شهریور ماه سال ۱۳۲۰ شمسی که سلطنت را به ولیعهد خویش والاحضرت محمد رضا شاه پهلوی واگذار کرد ، پادشاه ایران بود و از آنروز ببعد سلطنت دومین تاجدار سلسله پهلوی محمدرضا شاه پهلوی ( آریامهر ) آغاز میشود . سلاطین سلسله پهلوی عبارتند از :

رضا شاه پهلوی کبیر ۱۳۰۴ - ۱۳۲۰ شمسی

محمد رضا شاه پهلوی - آریامهر ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷ شمسی

انقلاب شاه و مردم

اساس جامعه ایران را زیر و رو کرد و از اختصاصات این انقلاب بود که تحول عظیم اجتماعی ایران صورت گرفت بی آنکه جویهای خون براه افتد، بدون آنکه آزادیهای مردم سلب گردد. این انقلاب در زمستان ۱۳۴۱ با نطق تاریخی شاهنشاه در اولین کنگره ملی شرکتهای تعاونی روستایی آغاز شد و در روز ششم بهمن ملت با تصویب منشور انقلابی من با اکثریتی شکننده آنرا تایید کرد و مواد نهگانه انقلاب سفید ایران اساس جامعه ایرانی را بکلی تغییر داد و آنرا به صورت اجتماعی که با پیشرفته ترین جوامع ایران برابری کند در آورد .

شاهنشاه در باره انقلاب و هدف آن میفرمایند :

تمام آنچه ما در حال حاضر انجام میدهیم و تمام آن برنامه هائیکه برای آینده کشور خویش طرح کرده ایم بر اصولی متکی است که هدف آن اصلاحات وسیع اجتماعی سازندگی اقتصادی توام با اقتصاد دموكراتيك پیشرفتهای فرهنگی و احترام به معتقدات معنوی و آزادیهای فردی و اجتماعی است ..

شاهنشاه در جای دیگری میفرمایند :

هدف انقلابی که اصول آنرا بملت خودم عرضه داشتم ملت من با پاسخ قاطع و روشن خویش آنرا تأیید کرد این بود که بخواست خداوند از موقعیتی که برای من فراهم شده است ، طوری استفاده کنم که با بنای ایرانی او و مترقی بر پایه اصولی بسیار کهن و نیرومند ، دیگر بود و نبود من در سرنوشت مملکت تأثیری نداشته باشد زیرا مهم است که من و دیگران دیر یا زود خواهیم رفت ولی ایران و جامعه ایران باقی خواهد ماند ..

انقلاب شاه و مردم قیدهای اجتماعی و اقتصادی را که بر پای پیشرفت و ترقی کشور بود برداشت.

با ماده اول منشور انقلاب فئودالیسم در هم فرو ریخت و کشاورزان صاحب زمین شدند و بدوره خان خانی که برای تأمين مصالح مالك، کشاورز هر چه بیشتر در جهل و فقر نگاه داشته میشد ، پایان داده شد .

ماده دوم منشور انقلاب ملی شدن جنگلها و مراتع و حفظ این ثروت ملی بود.

ماده سوم منشور انقلاب فروش سهام کارخانه های دولتی بعنوان پشتوانه اصلاحات ارضی بود که اجرای اصلاحات را تضمین مینمود.

ماده چهارم منشور توجه خود را به بهبود وضع کارگران معطوف میداشت و با سهیم کردن آنها در سود کارگاهها در ترفیع حال آنها قدم مؤثری بشمار میآید .

ماده پنجم منشور انقلاب بزنان آزادی بخشید و با اصلاح قانون انتخابات بآنها اجازه شرکت در تعیین سرنوشت خود مراد و مقام اجتماعی زن را بپایه کشورهای مترقی جهان رساند.

ماده ششم منشور انقلاب فرهنگ و سواد رامیان روستاهای کشور اشاعه و یا تشکیل سپاه دانش بهترین ارمغان بتوده های عظیم ایرانی که در روستاها بسر میبردند تقدیم شد. همین سپاهیان تا پایان شهریور سال گذشته تنها ۱۰ هزار دبستان تازه ساختند و نزديك به يك ميليون نفر را با سواد کردند. اما تشکیل سپاه دانش نیز شاهنشاه را که معتقد هستند خطر بزرگی که دنیا را تهدید میکند فقر و جهل میباشد راضی نکرد و برای آنکه نهضت مبارزه با بیسوادی در سطح جهانی صورت گیرد و این تلاش بصورت جهاد بشریت در قرن حاضر در آید، پیامی به پادشاهان و رؤسای جمهوری کلیه کشورهای جهان فرستادند و با تشریح ضرورت مبارزه جهانی علیه بیسوادی از آنها دعوت کردند که در این راه کوشش نمایند و سپس با ابتکار شاهنشاه کنگره ای از وزرای آموزش و پرورشی جهان در تهران تشکیل گردید و برای پیکار با بیسوادی در جهان تصمیمات مهمی اتخاذ کرد. فعالیت شاهنشاه در راه پیکار با بیسوادی چنان دامنه وسیعی گرفت که در تمام جهان با اعجاب روبرو شده بود و اقدام معظم له در اختصاص يك روز هزینه بودجه نظامی ایران به یونسکو تحسین جهانیان را برانگیخت.

ماده هفتم منشور انقلاب سپاه بهداشت را برای روستائیان بارمغان آورد و سطح بهداشت را در دهات و قصباتی که تا آن روز رنگ دارو و پزشک بخود ندیده بودند بالا برد .

ماده هشتم منشور ، تشکیل سپاه ترویج و آبادانی بود که ضرورت آن با انجام اصلاحات ارضی غیر قابل انکار بود و در واقع مرحله تازه ای پس از اجرای اصلاحات ارضی بشمار میرفت تا کشاورزان آزاد شده را با سیستم جدید کشاورزی آشنا سازد.

نهمین ماده منشور انقلاب موجب تشکیل خانه انصاف شد این خانه ها باختلافات قضائی در روستاها رسیدگی میکرد و موجب تسهیل در حل اختلافات و محدود کردن آنها بود.

اقدامات انقلابی شاهنشاه بهمان اندازه که مورد تأیید و تصویب ملت ایران بود، هیچگاه مورد رضایت مزدوران و عوامل بیگانه قرار نمیگرفت شاهنشاه هنگامی که منشور انقلاب را بیان میفرمودند این امر را پیش بینی نموده بودند که عوامل ارتجاع سیاه که بخاطر حفظ منافع خود مایلند ملت ایران در غرقاب مذلت و فقر و بیعدالتی بماند و قوای مخرب سرخ که هدف آنها اضمحلال مملکت است ، در تخریب این برنامه خواهند کوشید.

پیش بینی شاهنشاه صورت تحقق بخود گرفت، در خردادماه سال ۴۲ عوامل ارتجاع سپاه بلوائی در تهران براه انداختند و چون این بلوا خللی در انقلاب « شاه و ملت » بوجود نیاورد، این بار جان شاه مورد سوء قصد قرار گرفته ولی آنجا که تفضل الهی همیشه شامل حال شاه و ملتش میباشد ، سوء قصد خائنانه ۲۱ فروردین ۴۳ که در کاخ مرمر و بدست يك سرباز فریب خورده گارد انجام شد بی اثر ماند و شاهنشاه که هدف رگبار مسلسل قرار گرفته بودند نجات یافتند .

اما این اقدامات ضد انقلابی با همان طرز که جبر زمان حکم میکند محکوم به شکست بود و تلاشهای نابخردانه ای که برای جلوگیری از گردش چرخهای انقلاب بکار میرفت بی ثمر ماند و انقلاب که پیشاپیش آن شاه و بدنبال وی ملتش بود همچنان ادامه یافت و منشور آن يكايك به مرحله اجرا درآمد .